Globalne temperatury przekroczyły granicę 1,5 stopnia Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej i utrzymują się na tym poziomie już od dwunastu kolejnych miesięcy. W ciągu ostatniego roku średnia globalna temperatura była o 1,64 stopnia Celsjusza wyższa niż średnia z lat 1850-1900. Czerwiec 2024 był najcieplejszym czerwcem w historii pomiarów, z globalną średnią temperaturą wynoszącą 16,66 stopnia Celsjusza.
Według danych Copernicus Climate Change Service, organizacji monitorującej zmiany klimatu, obecna sytuacja oznacza poważną i trwałą zmianę klimatu. Sam czerwiec w Europie był o 1,57 stopnia Celsjusza cieplejszy niż średnia z lat 1991-2020, co czyni go drugim najcieplejszym czerwcem na kontynencie.
Wpływ na bioróżnorodność
Zmiany klimatu mają znaczący wpływ na ekosystemy i różnorodność biologiczną na całym świecie. Już w 2006 roku Stały Komitet Konwencji Berneńskiej ustanowił grupę ekspertów ds. zmian klimatu i różnorodności biologicznej, skupiając się na wymianie informacji i uznając wpływ zmian klimatu na bioróżnorodność.
W 2012 roku przeprowadzono badanie oceniające wpływ zmian klimatu na różnorodność biologiczną oraz wytyczne dla działań administracji ochrony przyrody do 2030 roku. Raport ten identyfikował gatunki i siedliska najbardziej narażone na zmiany klimatu, wskazywał najbardziej zagrożone obszary sieci Natura 2000 i oceniał potencjalny wpływ prognozowanych zmian na praktyki zarządzania oraz środki adaptacyjne w różnych sektorach gospodarki.
Badania prowadzone przez prof. Martę Szulkin z Uniwersytetu Warszawskiego, opublikowane w czasopiśmie Nature Climate Change, łączą biologiczne skutki zmian klimatu z rozwojem miast. Wynika z nich, że wzrost temperatury związany ze zmianą klimatu może przyczynić się do szybszego wzrostu drzew w chłodniejszym klimacie i wolniejszego w cieplejszym. Miasta z większą ilością drzew mogą lepiej wykorzystywać oferowany przez nie cień, wpływając na warunki życia mieszkańców oraz rozwój gatunków zwierząt i roślin.
Jednocześnie problem izolacji niektórych gatunków zwierząt wynikający z rozwoju aglomeracji miejskich utrudnia ich przemieszczanie się na chłodniejsze tereny, co stanowi kolejne wyzwanie dla zachowania zagrożonych ekosystemów i gatunków.
Planowana obserwacja miejskich ekosystemów ma na celu zbadanie sytuacji społeczno-ekonomicznej ludności w kontekście zmian klimatu. Zmiana klimatu i urbanizacja są kluczowymi globalnymi czynnikami wpływającymi na różnorodność biologiczną i zmiany ekosystemów.
Ekstremalne zjawiska pogodowe
Zmiany klimatu wywierają poważny wpływ na nasze codzienne życie. Jednym z najbardziej niepokojących aspektów tych zmian są katastrofy naturalne, takie jak powodzie, susze i huragany. Choć trwają one krótko, ich skutki mogą być katastrofalne dla całych społeczności.
W ostatnich latach obserwujemy niezwykłe rekordy temperatur na świecie. Wielka Brytania po raz pierwszy w historii zanotowała temperaturę powyżej 40 stopni Celsjusza, a w Indiach odnotowano aż pięć fal upałów w tym roku. Australijskie miasto Onslow zarejestrowało najwyższą temperaturę na półkuli południowej – 50,7 stopni Celsjusza.
Intensywne opady deszczu również stanowią poważne zagrożenie. W Hiszpanii i wschodniej Australii doprowadziły one do rozległych powodzi i podtopień. Z kolei susze coraz częściej pustoszą regiony, które do tej pory nie były narażone na takie zjawiska.
Naukowcy ostrzegają, że jeśli obecne trendy się utrzymają, globalne ocieplenie osiągnie 1,5 stopnia Celsjusza w ciągu nieco ponad 20 lat. Aby uniknąć najpoważniejszych konsekwencji, konieczne jest podjęcie zdecydowanych działań na rzecz ograniczenia emisji CO2 i ochrony naszej planety.
Emisje CO2
Emisje gazów cieplarnianych, przede wszystkim dwutlenku węgla, mają dominujący wpływ na globalne ocieplenie. W ciągu ostatnich 10 lat (2014-2023) przyczyniły się one do ocieplenia o 1,47°C. Ten wzrost temperatury był częściowo kompensowany przez inne czynniki antropogeniczne, takie jak aerozole troposferyczne, które miały chłodzący wpływ wynoszący około -0,27°C. Łącznie wszystkie działania człowieka spowodowały, że ostatnia dekada była globalnie o 1,19±0,1°C cieplejsza od średniej z lat 1850-1900. Tempo globalnego ocieplenia związanego z ludzką działalnością zostało określone na 0,26°C na dekadę, co oznacza, że próg globalnego ocieplenia 1,5°C zostanie trwale przekroczony przed upływem lat 20-tych XXI wieku.
Stężenie gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla, w atmosferze rośnie w zatrważającym tempie. Obecnie poziom CO2 wynosi około 420 ppm, podczas gdy przed rewolucją przemysłową było to zaledwie 280 ppm. Ludzkość odpowiada za emisję ponad 36 miliardów ton dwutlenku węgla rocznie, podczas gdy wulkany emitują tylko 300 milionów ton CO2 rocznie na całym świecie. Polska jest również znaczącym emitentem CO2, generując rocznie około 320 milionów ton tego gazu.
Aby przeciwdziałać zmianom klimatu, niezbędne jest podjęcie zdecydowanych kroków w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla. Zwiększenie powierzchni terenów zielonych, takich jak lasy, jest konieczne, ale niewystarczające – w Polsce oczekuje się potrzeby 104 milionów hektarów lasów, aby skutecznie zredukować emisję CO2, co jest trzykrotnie więcej niż obecna powierzchnia lasów w kraju. Kluczowe będzie również przejście na czystsze źródła energii, takie jak energetyka słoneczna, w celu zmniejszenia udziału spalania paliw kopalnych.
